شناسایی و اولویت­ بندی شاخص­های فرهنگی موثر بر اقامتگاه­های بوم­گردی

احسان معماری : کارشناسی ارشد مهندسی معماری،

ehsan22@gmail.com

مریم رزقی : استادیار گروه معماری و شهرسازی دانشگاه مازندران

maryam.rezghi@yahoo.com

محمود توکلی: استادیار گروه معماری و شهرسازی دانشگاه مازندران

mahmoud.tavakkoli@yahoo.com

چكيده

فرهنگ به بیانی ذهنی بر مبنای ارزش­ها، شرایط، عقاید، موفقیت­ها و فرضیات رایج در میان افراد هر جامعه تعریف می­شود. فرهنگ بنایی است که مبین تمامی باورها، رفتارها، دانش­ها، ارزش­ها و مقاصدیست که شیوه­ی زندگی هر ملت را مشخص می­کند. از طریق فرهنگ است که اعضای جامعه می­آموزند که چگونه بیندیشند و چگونه عمل نمایند. در تقسیم­بندی عوامل دگرگون ساز جوامع عوامل محیطی، سیاسی و فرهنگی از اهمیت ویژه­ای برخوردارند. که پراثرترین آن­ها عوامل فرهنگی است.

هدف از انجام این پژوهش، شناخت مولفه­های فرهنگی  و تاثیر این مولفه­ها بر روی طراحی اقامتگاه بوم­گردی و راهکارهایی برای افزایش تاثیر فرهنگ بر طراحی این اقامتگاه­ها می­باشد. روش پژوهش حاضر مطالعات کتابخانه­ای و پر کردن پرسشنامه­هایی که توسط متخصصان و صاحب نظران و علاقه­مندان در امر گردشگری و همچنین معماری پاسخ داده شده است. ابزار در این پژوهش مطالعه اسناد و در خصوص پرسشنامه­ها نیز از روش دلفی بهره­گرفته شده است. در نهایت با استفاده از نتایج حاصل پرسشنامه­ها تعدادی مولفه برتر انتخاب و راهبردهایی جهت تقویت بهره­گیری و کاربرد بهتر اقامتگاه­های بوم­گردی ارائه شده است.

كلمات كليدي

طراحی، معماری، اقامتگاه بومگردی، تقویت مولفه های فرهنگی

1- مقدمه

فرهنگ به بیانی ذهنی بر مبنای ارزش­ها، شرایط، عقاید، موفقیت­ها و فرضیات رایج در میان افراد هر جامعه تعریف می­شود (هریسون، هانتینگتون، 1388). سنجش تأثیر فرهنگ بر زوایای مختلف زندگی فردی و اجتماعی مشکل است. اما بدون شک نفوذ عوامل فرهنگی بر رفتار انسان قطعی است. اولویتهای فرهنگی ضرورتا اگرچه به خودی خود تعیین کننده نیستند. اما یک مؤلفه از نظام پیچیده عوامل علی هستند که می تواند عامل برانگیزاننده ی مهمی در بلند مدت باشند. بدین معنا که ارزش های مادی یا ارزش های معنوی هر کدام تأثیر گذار بر شکل و محتوای جامعه خواهند بود.

فرهنگ بنایی است که مبین تمامی باورها، رفتارها، دانش ها، ارزش ها و مقاصدیست که شیوه ی زندگی هر ملت را مشخص می کند. از طریق فرهنگ است که اعضای جامعه می آموزند که چگونه بیندیشند و چگونه عمل نمایند. فرهنگ حاوی آفرینش ها، اندیشه ها و جهان بینی مردم یک سرزمین است. اجزائی که کنار هم محتوای درون و برون اعضاء را می­سازد. لذا هر قدر ملتی از گذشته ی تاریخی و فرهنگی خویش آگاهی بیشتر و عمیق تری داشته باشند، بدون شک و با قاطعیت و ایمان راسخ برای حفظ موجودیت و هویت و اعتبار خود در برخورد با فرهنگهای ملل مختلف می کوشد، نارسایی ها و مشکلات کمتری دامن گیر آن جامعه می شود، زیرا هویت فرهنگی موجبات توانایی و زنده بودن ملت را فراهم می آورد.

در تقسیم بندی عوامل دگرگون ساز جوامع عوامل محیطی، سیاسی و فرهنگی از اهمیت ویژه ای برخوردارند. که پراثرترین آن­ها عوامل فرهنگی است.

این عوامل شامل مذهب، شیوه های تفکر و آگاهی های عمومی می باشد. وبر معتقد است که اعتقادات مذهبی بسیاری از اوقات در اعمال فشار برای ایجاد دگرگونی اجتماعی نقشی برانگیزنده ایفا می کنند (https://www.dana.ir).

هدف از انجام این پژوهش، شناخت مولفه های فرهنگی  و تاثیر این مولفه ها بر روی طراحی اقامتگاه بومگردی و راهکارهایی برای افزایش تاثیر فرهنگ بر طراحی این اقامتگاه­ها می­باشد.

2- رابطه فرهنگ و معماری

آنچه به­ عنوان فرهنگ برشمردیم (قوانين، ارزش­ها و،)... تنها بخشی از فرهنگ هر جامعه است. فرهنگ، دارای بعدی دیگر نيز هست به نام بعد مادی و منظور از آن، ساختمانها، بناها، کارخانه­ ها و ... است. در واقع، این امور را نيز جزئی از فرهنگ یك جامعه می­شمارند. چون ریشه در ارزش­ها، باورها و... دارند و از همينجا حلقه ارتباط فرهنگ و معماری نمایان می­شود. «جهت-گيری فرهنگ­ها، همواره بر مبنای فطرت بشری و اندیشه او انجام می­شود و همين مسير در شكل­ دهی به فضای زیست و پيدایش معماری مؤثراست، چرا که این فضا به ­عنوان یك نياز بشری مطرح است و اینگونه نيازها همواره در مسير عقل و فطرت الهی پاسخ داده می­شوند» (فلاحی، 1392).

3- مفهوم فرهنگ و هویت در معماری

فرهنگ واژه ای متاخر است که برای اولین بار در حس انسان شناسانه معاصر در سال 1871 زمانی که به عنوان مجموعه ای کلی که شامل دانش، فرهنگ، باورها، هنر، اخلاقیات، آداب و رسوم و هرگونه قابلیت و عادات دیگری است به عنوان عضوی از جامعه بدست آورده (تایلر، 1871) تعریف شده بود. از این واژه در مطالعات مسکن استغاده می­کنیم، بنابر این تمام گونه های انسانی دارای فرهنگ هستند. انواع خاص فرهنگ به عنوان مجموعه ای از راهبردهای تطبیقی در محیط زیست خاص خود شکل می­گیرد. آرمان­های یک جامعه به نوبه خود، منجر به شکل­گیری روش­های خاصی از زندگی و رفتار شده و نیز شامل محیط­های طراحی شده برای گروهی از مردم می شود که به عنوان هنجار سبک خاصی از زندگی را برایشان تشکیل داده و این گروه از دیگران متمایز می­کند (Rapaport, 1998).

فرهنگ، پایدارترین وجه جامعه است و بنابر این تغییرات آن در طول زمان اتفاق می افتد. فرهنگ یک امر سیال است. قابلیت رشد و ارتقا یا انحطاط و ابتذال دارد (شهبازی و شکاری، 1393).

هویت، علتی وجودی که برای ملتی تعریف می شود و برخاسته از فرهنگ و تاریخ آن ملت بوده و نیز تمام اجزای آن را در بر گیرد. هویت از دو جنبه بروز می کند: هویت فردی که اغلب در مباحث روانشناختی و هویت جمعی که در مباحث جامعه شناختی و هویت جمعی که در مباحث جامعه شناختی مطرح می شود. هویت افراد در متن اجتماع و فرهنگ شکل می گیرد و هویت از جمله نیازهای طبیعی انسان برای خودشناسی و شناساندن خویش است. بنابر این هویت محصول تعامل اجتماعی افراد است (پرویزی، 1388: 83).

معماری دارای هویتی است که: اولا بیانگر ارزش­های حاکم بر جامعه است، دوما مبین ارز­ش­هایی است که جامعه به آن تمایل دارد. سوما بیانگر عوامل هویت فرهنگی پدید آورنده آن است و این که آنچه اثری را در نگاه عموم با بی هویتی جلوه می­دهد، تعلق آن به هویت جمعی و پایدار است (بمانیان و دیگران، 1389).

4- چگونگی تاثیر متقابل فرهنگ بر شکل گیری فضاهای معماریهرجامعه­ای دارای فرهنگ خاص خود است که شالوده معماری آن جامعه را پایه گذاری می­کند و معماری آن جامعه تصویر عینی آن فرهنگ می­باشد. در حقیقت معماری وسیله واقعی سنجش فرهنگ یک ملت بوده و هست. فرهنگ هر جامعه پاسخگوی چگونگی شکل گیری فضاهاست. حضور فرهنگ در فضاهای معماری و شهری از راه های گوناگون صورت می گیرد که برای نمونه می توان به حضور آن به شکل عناصر، نقش ها، تزئیتنات، ترکیب های حجمی یا ترکیب هایی خاص در پلان اشاره کرد (ایران پور، 1392: 5). تجلی فرهنگ در فضا، نشانه هایی دارای معنا و محتوایی خاص است. این نشانه ها گاه تک معنایی و گاه چند معنایی است و همچنین می تواند صریح و آشکار باشد یا تلویحی و نیمه آشکار. البته نشانه های آشکار قابل مشاهده و درک برای افراد غیر حرفه ای و عمومی باشد مانند گنبد، منار و ایوان و ... (همان).

مجموعه ای از نشانه ها نمایانگر هویت یک فضاست که وجه مشخصه یک فضا از لحاظ زمینه های فرهنگی و کارکردی و سرزمینی است. فضا به معنای عام، واقعیتی است دارای ویژگی های هویتی مشخص و معین. نتیجه برداشت های آدمی از فضا از تجربه های ذهنی، شخصی، فرهنگی و اجتماعی او تاثیر پذیر است. لذا یک فضای معماری در مفهوم کلی نشان دهنده خصوصیات اصلی فرهنگی و سرزمینی آن است (همان).

5- شناسایی مولفه های فرهنگی معماری

طبق بررسی­های انجام شده توسط پژوهشگران تعداد 20 مولفه به عنوان مولفه های فرهنگی معماری شناسایی شده است. این مولفه ها عبارت اند از: (مردم­واری – رعایت تناسبات – سلسله مراتب – ورود نور با ایجاد گشودگی – محوریت در طراحی – مرکزیت – خود بسندگی – پرهیز از بیهودگی – درون­گرایی – سکون و آرامش – اعتقاد به محرمیت و عدم دید مستقیم – تعامل و رفتار اجتماعی با افراد – تعلق خاطر – حس مکان – تعریف و تمایز حرایم و قلمروها – خلوص و شفافیت فضا در معماری – هنر ایرانی – جایگاه عناصر طبیعی – هنر ایرانی اسلامی – کهن الگوها (ایران پور، حبیبی 1393، ص11)) در ادامه جهت بررسی میزان اهمیت هر یک از شاخص ها پرسشنامه ای با ۲۰ گویه متشکل از مولفه های فرهنگی بدست امده با طیف ۵ لیکرت از  اهمیت بسیار زیاد تا بسیار کم تدوین و در میان ۳۱ متخصص در حوزه های مرتبط توزیع گردبد و نتایج طبق جدول ارائه شده در بند بعدی نشان دهنده اهمیت مولفه های برتر به نسبت سایر مولفه­های شناسایی شده می­باشد.

5-1- انتخاب مولفه های برتر

جدول 1: مولفه ­های برتر فرهنگی در طراحی معماری اقامتگاه بوم­گردی (پژوهشگر)

طبق محاسبات و ارزیابی به روش دلفی تعداد 9 مولفه از بین 20 مولفه شناسایی شده با کسب 80 تا 89 درصد را به خود اختصاص داده و به عنوان مولفه برتر شناسایی شده اند.

مولفه های فرهنگی برتر به ترتیب اولویت عبارت اند از: 1- هنر ایرانی 2- سکون و آرامش 3- ورود نور با ایجاد گشودگی 4- حس مکان 5- پرهیز از بیهودگی 6- تعلق خاطر 7- خلوص و شفافیت فضا در معماری 8- تعریف و تمایز حرایم و قلمروها 9- رعایت تناسبات.

6- هنر ایرانی

هنر ایران یکی از غنی‌ترین میراث‌های هنری در تاریخ جهان است (Arthur Upham Pope, 2005). قالی بافی، نگارگری، سفال گری، معماری، موسیقی، خوش­نویسی، خاتم­کاری، میناکاری و معرق چوب، تنها، نمونه­هایی از هنرها و صنایع دستی ایران است. صنایع دستی به طور کلی به صنایعی گفته می­شود که قابلیت استقرار در شهر و روستا را داشته باشد، نیازی به فن­آوری پیشرفته ندارد و بیش­تر وابسته به تخصص­های بومی و سنتی است. صنایع دستی هر دو ویژگی مصرفی و هنری را دارد، برخوردار از بینش، ذوق، اندیشه و فرهنگ تولیده کننده نیز می­باشد و در مجموع آن را یک هنر ­ صنعت نامیده­اند (https://saadifoundation.ir).

 7- سکون و آرامش

در تمدن اسلامی صفتی از خانه با توجه به آن شکل گرفته­اند، سکون و آرامش است: خداوند خانه هایتان را مایه آرامش برای شما قرار داد (سوره نحل آیه 80). اسم مکان از این صفت (سکون)، یعنی مسکن که بر همین خصوصیت از محل زندگی خانواده دلالت دارد، چندین مرتبه در قرآن آمده و برای این که خانه­ها به واقع مظهر و مایه آرامش شوند؛ معماران گذشته تدابیر گوناگونی را در کار داشته اند (بمانیان و دیگران، 1389).

8- ورود نور با ایجاد گشودگی

با توجه به اهمیت نور در معماری و به خصوص معماری خانه و مسکن، با ایجاد گشودگی در قسمت های مناسب، از ورود نور به داخل استفاده می­شود. همچنین همان گونه که در خانه های سنتی  ایران سلسله مراتب نور رعایت می­شده است، این مسئله تنها به گذاشتن پنجره محدود نمی­شده است. به عنوان مثال با نگاه به معماری خانه دارای حیاط مرکزی متوجه می­شویم هنگامی که قصد ورود به فضای پرنور حیاط را داریم، با ایجاد گشودگی­هایی که معمولا به صورت رواق بوده، سلسله مراتب نور کاملا رعایت شده است. امروز نیز در معماری مسکن لازم است به این نکته توجه داشته باشیم (ایران پور، حبیبی 1393: ص6).

9- حس مکان

اصطلح حس مکان از ترکيب دو واژه حس و مکان تشکيل شده است. واژه حس در فرهنگ لغت آکسفورد سه معنای اصلی دارد: نخست یکی از حواس پنج گانه، دوم احساس، عاطفه و محبت که در روان­شناسی به درک تصویر ذهنی گفته می­شود. یعنی قضاوتی که بعد از ادراک معنای شیء نسبت به خود شیء در فرد به وجود می­آید که می­تواند خوب، جذاب یا بد باشد سوم توانایی در قضاوت درباره یک موضوع انتزاعی، مثل معنای حس در اصطلح حس جهت­یابی که به مفهوم توانایی یک فرد در پيداکردن مسير یا توانایی مسير در نشان دادن خود به انسان است. درنهایت حس به معنای شناخت تام یا کلی یک شیء توسط انسان است. اما واژه حس در اصطلح حس مکان بيشتر به مفهوم عاطفه، محبت، قضاوت و تجربه کلی مکان یا توانایی آن در ایجاد حس خاص یا تعلق در افراد است. از دیدگاه روانشناسی محيطی انسان­ها به تجربه حسی، عاطفی و معنوی خاص نسبت به محيط زندگی نياز دارند. این نيازها از طریق تعامل صميمی با مکانی که در آن سکونت دارد قابل تحقق است. این تعامل صميمی و هم ذات پنداری، روح یا حس مکان ناميده می شود که به عنوان عاملی مهم در هماهنگی فرد و محيط باعث بهره برداری بهتر از محيط، رضایت استفاده کنندگان و در نهایت احساس تعلق آن­ها به محيط و تداوم حضور در آن می­شود (ضرابيان و منعام، 1387).

10- پرهیز از بیهودگی

پرهیز از بیهودگی، به معنای دوری از افزوده‌های غیرضروری ((http://www.honaronline.ir).) (به زعم استاد پیرنیا، در معماری اسلامی، حتی مواد و مصالح تزیینی نیز با هدف تزیین مورد استفاده قرار نگرفته است) (محمدكریم پیرنیا، 1398).

11- تعلق خاطر

لغتنامه دهخدا واژه تعلق را علاقه داشتن، عشق به چیزی داشتن و میل به کسی داشتن معنی می­کند و از نظر ابن خلدون تعصب داشتن یعنی تعلق خاطر یک فرد به مجموعه خویش. ما بر این باوریم که عالی­ترین مرحله رابطه انسان و فضا، حس تقرب، تعصب، تعهد و تعلق شخص نسبت به فضا می­باشد. این حس از دو عامل موثر فضا و انسان به صورت توامان ساخته شده و تغییرات هر­کدام در میزان تعلق تاثیرگذار است. تعلق فرد به فضا نتیجه جریان ارتباط سالم و مستحکم در فضاست و وجود عناصر مشترک باعث به وجود آمدن حس تعلق به فضا می­شود که انسان خود را جرئی از بافت می­داند و بر اساس تجربه خود از نشانه­ها، معانی، عملکردها و شخصیت، نقشی بر بافت در ذهن خود متصور میسازد (مسعود و دیگران، 1391).

12- خلوص و شفافیت فضا در معماری

یکی از ویژگی­هائی که از فضای معماری بیان شده است قابل لمس نبودن آن است، اما این­ها دارای عناصری تعیین کننده و محدود کننده« قابل اندازه­گیری و ترکیب مجدد» می­باشند. این عناصر در برگیرنده کف­ها، سقف­ها، ستون­ها، پله­ها، مناره­ها، رواق­ها می­باشند. خصوصیات هندسی این فضاهای غیرقابل لمس مانند اندازه­ها تابعی از حرکت انسان در فضای ساخته شده بوده وقابل درك می­باشد. بنابراین می­توان خصوصیات و ویژگی­های فضای معماری و اجزای سازنده آن را قابل لمس و غیر قابل لمس بیان کرد. ویژگی­های تأثیرگذار دیگر که بر انسان و درك او از فضا مطرح می­شود رنگ و نور، صوت و نحوه پخش آن در فضا و برداشت ذهنی- فردی اشخاص با اندوخته­ها و تجارب آن­هاست (معماریان، 1389: 343). شفافیت در فضای معماری در دودسته قرار می­گیرد:

1) شفافیت فیزیکی: برگرفته از کالبد بنا

2) شفافیت معنائی: برگرفته از نمادگرائی معنوی در معماری سنتی (ناظر، بلالی اسکویی، کی نژاد، 1394: 9).

13- تعریف و تمایز حرایم و قلمروها

از دید آلتمن، بررسی مفاهیم خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام، برای شناخت تعامل محیط و رفتار بسیار حائز اهمیت اند. او در چارچوب نظری خود، خلوت را عالمی  مرکزی و هسته اصلی پیوند دهنده این 4مفهوم معرفی می­کند مفاهیم خلوت و فضای شخصی؛ این واژگان اگرچه به ظاهر شباهت زیادی به یکدیگر دارند اما در مفهوم تفاوت هایی دارند که در آن­ها و همچنین ارتباط بین این مفاهیم در طراحی بر اساس الگوهای رفتاری موثر خواهد بود (آلتمن، 1382: 254).

مهم­ترین وجه افتراق  فضای شخصی و قلمرو عبارتند از این که اولا فضای شخصی قابل انتقال است و از جایی به جای دیگر با شخص مورد نظر حرکت می­کند. در حالی که قلمرو به طور نسبی ثابت است. دوم این­که حیوان یا انسان معمولا قلمرو خود را مرزبندی کرده و به گونه ای ملموس و محسوس آن را به دیگران تفهیم می­کند. سوم آن­که فضای شخصی برای هرکس پیکر او را در مرکز خود دارد. در حالی که قلمرو چنین نیست. یعنی چه پیکر شخص در میان باشد یا نباشد، قلمرو به قوت خود باقی است (فرهنگی، 1373).

14- رعایت تناسبات

از دیرباز تناسبات در معماری ایران و جهان نقش بسزایی داشته که حتی می توان آن را در برخی از معماری ها رکن و پایه دانست. معماری ایرانی از یونانی ها ورومی­ها ومعماری اشان (هرچند باارزش) در بسیاری از زمینه ها گوی سبقت را ربوده بود  ودانشمندان معماران ایرانی در این زمینه (تناسب ومدول) تناسبی به نام پیمون را به کمک هندسه و ابزار دیگر برای طراحی هرچه بهتر بناهای مورد نظر ایجاد کردند. اما در حال حاضر شاید کمتر کسی به نام تناسبات ایرانی را بداند و برعکس اکثر افراد اهل فن نام مدول و تناسبات طلائی کلاسیک یونان را شنیده­اند (انجمن علمی معماری، 1392).

15- نتیجه­گیری و ارائه راهبرد

پس از استخراج مولفه­های برتر و تعریف آن­ها از دیدگاه معماری در این قسمت از پژهش به بیان راهکارهایی به منظور تقویت مولفه­های برتر انتخاب شده در زمینه طراحی اقامتگاه­های بوم­گردی خواهیم پرداخت که این راهبردها عبارتند از:

15-1- هنر ایرانی در اقامتگاه­های بوم­گردی

- استفاده از هنر ایرانی در سردر ورودی و رواق­های اقامتگاه­های بوم­گردی.

- استفاده از هنر ایرانی در طراحی پلان اقامتگاه­ها و تزئینات دیوارهای اقامتگاه­های بوم­گردی و طراحی روی آن­ها.

- استفاده از تزئینات منبت­کاری بر روی اجزای داخلی بنا.

- استفاده از تزئینات هنر ایرانی در طراحی معماری اقامتگاه­های بوم­گردی به منظور معرفی هنر ایرانی به گردشگران و توریست­های داخلی و خارجی.

15-2- سکون و آرامش در اقامتگاه­های بوم­گردی

- احداث اقامتگاه­های بوم­گردی دور از محیط­های شهری و هیاهوی زندگی مکانیکی.

- استفاده از رنگ­های آرام­بخش به منظور القای حس آرامش به استفاده کنندگان از فضای اقامتگاه­های بوم­گردی.

- سعی در استفاده از چیدمان سنتی در فضاسازی­های اقامتگاه بوم­گردی.

15-3- ورود نور با ایجاد گشودگی در اقامتگاه­های بوم­گردی

- استفاده از پنجره در روشنایی داخلی فضاها برای ایجاد حس سرزندگی در اقامتگاه­های بوم­گردی

- استفاده از نورگیرهای سقفی در طراحی اقامتگاه­های بوم­گردی.

- استفاده از شیشه­های رنگی به منظور ایجاد نورهای رنگی در فضاهای داخلی اقامتگاه­های بوم­گردی

15-4- حس مکان در اقامتگاه­های بوم­گردی

- ایجاد فضاهایی گرم و صمیمی به منظور حس راحتی افراد استفاده کننده از فضای اقامتگاه­های بوم­گردی.

- استفاده از مصالح بومی در ساخت اقامتگاه­های بوم­گردی.

- پاکیزگی و نظافت مداوم فضاهای داخلی اقامتگاه ها

15-5- پرهیز از بیهودگی در اقامتگاه­های بوم­گردی

- شناسایی فضاهای ضروری و مورد نیاز در طراحی اقامتگاه­های بوم­گردی

- استفاده از امکاناتی که باعث تخریب محیط زیست نباشد

- عدم استفاده از امکانات و فضاهایی که باعث ایجاد آلودگی صوتی و بصری می­گردد

15-6- تعلق خاطر در اقامتگاه­های بوم­گردی

- عدم استفاده از معماری مدرن در ساخت اقامتگاه­های بوم­گردی.

- ایجاد فضاهایی که در عین آرامش و زیبایی حس امنیت و استقلال را به همراه داشته باشند.

- گرد آوری یکسری امکانات در یک مجموعه به منظور آسودگی خاطر گردشگران استفاده کننده از مجموعه اقامتگاه­های بوم­گردی.

15-7- خلوص و شفافیت فضا در معماری اقامتگاه­های بوم­گردی

- ارتباط فضایی مناسب بین کاربری ها ایجاد شود

- راه دسترسی به اقامتگاه بومگردی به گونه ای باشد که دسترسی به آن­ها توسط همه افراد امکان پذیر باشد (مکان یابی مجموعه به گونه ای باشد که در مسیرهای دشوار واقع نگردد)

15-8- تعریف و تمایز حرایم و قلمروها در اقامتگاه­های بوم­گردی

- تفکیک فضای اقامتی و استراحت از فضای عمومی مجموعه های بوم گردی

- عدم اشراف فضاهای اقامتی نسبت به یکدیگر

- حفظ حریم شخصی و امنیت سفر در هر واحد اقامتی به گونه ای که چه پیکر شخص در میان باشد یا نباشد، قلمرو به قوت خود باقی است.

- حفظ فضاهای عمومی و خصوصی از یکدیگر در طراحی اقامتگاه­ها به منظور راحتی بیش­تر افراد استفاده کننده.

15-9- رعایت تناسبات

- طراحی اقلیمی متناسب با آب  و هوا و توپوگرافی منطقه مورد نظر طراحی

- رعایت استاندارها و حد اقل ها به منظور طراحی اصولی و خلق فضای مناسب برای تامین رفاه حال مسافرین.

نتیجه­

بنا بر توضیحاتی که در متن پژوهش ذکر گردیده است، و همچنین انتخاب مولفه­های برتر که به تشخیص افراد منتخب و علاقه مندان به امر گردشگری بیش­ترین امتیاز را از بین 20 مولفه مطرح شده، کسب نموده­اند چنین بر می­آید که تمامی مولفه­ها به نوعی به یکدیگر مرتبط و وابسته هستند و هر کدام در محقق شدن دیگری نقش مهمی ایفا می­کنند. همچنین از بعد اقتصادی نیز اگر این مولفه­ها بکار گرفته شوند طراحی عامه پسندانه­تری خواهد داشت و مورد توجه همگان قرار خواهد گرفت. از همه مهم­تر باعث رونق اقتصادی کشور نیز خواهد شد و صنعت گردشگری در کشور ایران را پویاتر می­نماید.

سپاسگزاري

نویسنده این مقاله از تمام بزرگواران و متخصصینی که قبول زحمت نموده و از زمان با ارزششان را به پاشخگویی پرسشنامه تدوین شده این پژوهش اختصاص داده­اند، کمال تشکر را دارد.

مراجع

   [1]      آلتمن. ایروین، محیط و رفتار اجتماعی، ترجمه علی نمازیان، تهران، اتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1382.

   [2]      پیرنیا. محمدکریم، سبک­شناسی معماری، انتشارات معماریان، 1398.

   [3]      ساموئل هانتینگتون، لارنس هریسون، اهمیت فرهنگ، گروه ترجمه انجمن توسعه مدیریت ایران-درحال توسعه، انتشارات  شرکت چاپ و نشر بین الملل (وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی)، 1388.

   [4]      فرهنگی. علی اکبر، مبانی ارتباطات انسانی، تهران، موسسه تهران تایمز، 1373.

   [5]      معماریان. غلامحسین؛ سیری در مبانی نظری معماری، تهران سروش دانش، چاپ چهارم، 1389

   [6]      ایران پور. لیلی، طراحی ساختمان فرهنگی رفاهی دانشجویان دانشکده هنر و معماری، پایان نامه کارشناسی، دانشکده هنر  و معماری، دانشگاه شیراز، 1392.

   [7]      بمانیان. محمدرضا، غلامی رستم. نسیم، رحمت­پناه. جنت، عناصر هویت­ساز در معماری سنتی حانه­های ایرانی، نمونه موردی خانه رسولیان یزد، فصلنامه علمی – پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره سیزدهم، پاییز – زمستان 1389.

   [8]      پرویزی. الهام، معماری ملی از دیدگاه هویت فرهنگی، فصلنامه مطالعات ملی، سال دهم، شماره 3، 1388.

   [9]      ناظر. زینب، بلالی اسکویی. آزیتا، کی نژاد، محمد علی، بازشناسی مفهوم شفافیت در معماری سنتی و معاصر ایران، یزد، بهمن ماه 1394.

[10]      حبیبی. امین، ایران پور. لیلی، هویت؛ فرهنگ؛ خانه ایرانی بازخوانی مولفه های فرهنگی مسکن، همایش ملی معماری، شهرسازی و توسعه پایدار با محوریت خوانش هویت ایرانی – اسلامی در معماری و شهرسازی، مشهد، 1393.

[11]      شکاری. جواد، شهبازی. محمدرضا، بررسی نقش معماری در فرهنگ و تمدن ایرانی اسلامی، کنگره بین المللی فرهنگ و اندیشه دینی، قم، مرکز راهبرددی مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر، 1393.

[12]      Arthur Upham Pope, A Survey of Persian Art from Prehistoric Times to the Present, LA: Mazda Publishers, p. 8, 2005.

[13]      http://www.honaronline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1-9/71634-%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D9%BE%D8%B1%D9%87%DB%8C%D8%B2-%D8%A7%D8%B2-%D8%A8%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D9%BE%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86

[14]      http://www.eshel59.blogfa.com/post/38/%D8%AA%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C

[15]     /نقش-فرهنگ-در-توسعه-اجتماعی

https://saadifoundation.ir/fa/page/77/هنر-ایرانی